Ustawa o Zintegrowanym Systemie Kwalifikacji (ZSK), regulująca kwestie dotyczące tzw. kwalifikacji rynkowych, weszła w życie 15 stycznia 2016 r. Chociaż minęło kilka lat od wdrożenia systemu, to częściej mówi się o potencjale tkwiącym w kwalifikacjach rynkowych ZSK niż o praktycznej stronie ich wykorzystania.
Bogusław Olgierd Dębski
Mgr inż. cybernetyk, absolwent Wydziału Cybernetyki WAT.
Obecnie kieruje pracami Centrum Certyfikacji Kompetencji i Potwierdzania Kwalifikacji Polskiego Towarzystwa Informatycznego
Rynek wciąż szuka odpowiedzi na pytanie, dlaczego tak się dzieje. Wiele głosów wskazuje na brak wdrożenia jednoznacznych rekomendacji do zastosowania certyfikowanych Kwalifikacji Rynkowych ZSK zarówno w projektach finansowanych ze środków publicznych, w tym europejskich, jak i wprost do zastosowania w administracji publicznej, m.in. w procesach rekrutacyjnych i szkoleniowych.
Wskazuje się przy tym, iż takie rekomendacje to jednoznaczna korzyść zarówno dla budżetu państwa, jak i dodatkowa szansa na dostarczenie na rynek pracowników posiadających kwalifikacje o zweryfikowanej jakości, będących rzeczywistą odpowiedzą na potrzeby rynku. Jest to dodatkowa szansa, która może wypełnić i uzupełnić pewną lukę na mapie certyfikacji osób, również w obszarze cyberbezpieczeństwa.
Wobec powyższego, będąc pewnym znaczenia kwalifikacji rynkowych dla polskiej gospodarki, Polskie Towarzystwo Informatyczne złożyło już kilka wniosków o włączenie do ZSK kwalifikacji rynkowych, w tym również wprost odnoszących się do cyberbezpieczeństwa.
Kwalifikacje te są już dobrem publicznym, dostępnym dla wszystkich interesariuszy w całym kraju w Zintegrowanym Rejestrze Kwalifikacji (kwalifikacje.gov.pl/k). Zdefiniowane w nich efekty uczenia się stają się inspiracją dla uczelni, szkół i ośrodków szkoleniowych chcących dobrze przygotować swoich słuchaczy do wyzwań współczesnego rynku pracy.
Wśród tych kwalifikacji na uwagę zasługują m.in. te, dla których Polskie Towarzystwo Informatyczne stało się pierwszą (i na ten moment jedyną) instytucją, która otrzymała uprawnienia do ich certyfikowania.
Są to: „Zarządzanie cyberbezpieczeństwem – specjalista”; „Zarządzanie cyberbezpieczeństwem – menedżer”; „Zarządzanie cyberbezpieczeństwem – ekspert”.
I tak np. certyfikat „Zarządzanie cyberbezpieczeństwem – specjalista” jest przyznawany osobie, która potwierdzi osiągnięcie wszystkich czterech zestawów efektów uczenia się, tj.:
1. Posługiwanie się wiedzą z obszaru cyberbezpieczeństwa.
2. Podstawy zarządzania cyberbezpieczeństwem.
3. Bezpieczeństwo środowiskowe, techniczne i związane z działalnością człowieka.
4. Elementy informatyki śledczej.
Powyższe potwierdzenie można uzyskać poddając się weryfikacji efektów uczenia się z zastosowaniem jednej z dwóch dostępnych dla tej kwalifikacji metod, tj.: testu teoretycznego lub analizy dowodów i deklaracji.
Kolejność weryfikacji jest dowolna dla każdego zestawu efektów uczenia się. Można wybrać różne metody weryfikacji, np. jeden zestaw zaliczyć zdając egzamin, a pozostałe trzy poddać analizie dowodów i deklaracji.
Szczególnej uwadze z punktu widzenia wsparcia procesów uczenia się przez całe życie poleca się zaimplementowaną w ZSK metodę analizy dowodów i deklaracji.
Polega ona głównie na zbadaniu dokumentów i wytworów danej osoby pod kątem tego, w jakim stopniu mogą one świadczyć o osiągnięciu przez kandydata wybranych efektów uczenia się. Dopuszczone do procesu walidacji dowody i deklaracje powinny być dobrane do efektów uczenia się, które mają potwierdzać oraz być wystarczające do jednoznacznego stwierdzenia, że kandydat posiada daną kompetencję.
Na koniec warto również odnotować wyjątkowy i bezcenny potencjał rozwojowy kwalifikacji rynkowych ZSK w systemie szkolnictwa zawodowego. Dostrzegany jest on m.in. w strukturze podstaw programowych w takich zawodach szkolnictwa branżowego jak technik programista oraz technik informatyk. Obecnie kształci się w nich ponad 100 tys. uczniów. Zgodnie z Art. 47 ust. 1 pkt 3 lit. e ustawy – Prawo oświatowe możliwe jest przygotowanie uczniów do uzyskania kwalifikacji rynkowej ZSK m.in. takiej jak „Zarządzanie Cyberbezpieczenstwem – specjalista”.