Polskie miasta i przedsiębiorstwa rozumieją wyzwania, jakie stoją przed ludzkością i mocno angażują się w realizacje Celów Zrównoważonego Rozwoju (CZR) nakreślonych przez ONZ.
Adam Dziedzic
Prezes zarządu United Nations Association Poland – Stowarzyszenia Narodów Zjednoczonych w Polsce
ONZ postawiało przed sobą 17 celów zrównoważonego rozwoju, obejmujących 5 obszarów: ludzie, planeta, dobrobyt, pokój i partnerstwo. Jak wygląda realizacja tego programu?
Nie jesteśmy tak blisko mety, jak byśmy chcieli być, patrząc na fakt, że perspektywa tego programu sięga tylko 2030 r. Ranking ONZ opublikowany w „Sustainable Development Report 2022” pokazuje, że nawet kraje skandynawskie, które od lat przodują w tego typu zestawieniach, poziom realizacji celów mają w granicach 70-80 proc.
Niestety, ale pandemia, wojna w Ukrainie czy globalny kryzys gospodarczy mocno utrudniają realizację planu, gdyż Cele Zrównoważonego Rozwoju wobec tych wyzwań zeszły na forach ONZ na drugi plan. Należy jednak zauważyć, że osiąganie CZR jest tożsame z wychodzeniem z wyżej wymienionych kryzysów – Agenda 2030 nie jest celem samym w sobie, lecz planem działania, by rozwiązywać i zapobiegać problemom. Natomiast, żeby nie było tak pesymistycznie, to trzeba wspomnieć o ogromnej pracy i postępach na szczeblu samorządów lokalnych oraz przedsiębiorstw.
Przejdźmy do Polski – z tych 17 celów realizacja których jest u nas najbardziej zaawansowana, a których najmniej?
Polska znajduje się we wspomnianym rankingu na wysokim 12. miejscu, wyprzedzając m.in. Japonię, Kanadę czy USA. To bardzo dobry wynik. Są oczywiście obszary, w których czeka nas jeszcze dużo pracy. Na czerwono, co oznacza stan krytyczny, Polska jest oceniana w takich kategoriach jak „czysta i zielona energia”, „działania na rzecz klimatu” oraz „życie pod wodą”. Z naszego raportu wynika, że na 30 przepytanych miast jedynie 6 korzysta w jakimś stopniu z energii, której źródłem jest OZE.
Pozostałe albo nie korzystają, albo… nie wiedzą. Tu ujawnił się duży problem, gdyż wiele samorządów nie ma odpowiednich narzędzi i systemów pomiarowych, brakuje odpowiednich wydziałów w urzędach miast, które raportowałyby do GUS czy Ministerstwa Rozwoju. A skoro brakuje danych, to utrudnione jest działanie naprawcze, które przybliżałoby nas do realizacji celów. Jeśli zaś chodzi o najlepsze oceny przypisane Polsce, to dotyczą one kategorii związanych z eliminacją ubóstwa, poprawą jakości edukacji, równomiernego wzrostu gospodarczego, a także dostępu do czystej wody i odpowiednich warunków sanitarnych.
Czy polskie samorządy i firmy chętnie zaangażowały się w realizacje celów nakreślonych przez ONZ?
Miasta są kluczowe w całym procesie podnoszenia jakości życia na Ziemi, gdyż obecnie ponad 50 proc. ludzkości mieszka na terenach zurbanizowanych, a miasta generują 75 proc. globalnego CO2 i zużywają 75 proc. globalnej energii. Bez odpowiedniej współpracy wszystkich elementów życia społecznego i gospodarczego – rządów centralnych, samorządów, przedsiębiorstw prywatnych, organizacji pozarządowych – realizacja Celów Zrównoważonego Rozwoju będzie po prostu niemożliwa.
W Polsce jesteśmy bardzo zadowoleni ze współpracy z miastami. Władze samorządowe są bardzo otwarte do współpracy i rozumieją wyzwania, jakie stoją przed ludzkością w obszarze ekologii czy edukacji. Problemem jest oczywiście brak funduszy, który się pogłębia przez globalny kryzys gospodarczy. Jeśli chodzi o firmy, to w ostatnich latach podejście przedsiębiorstw mocno się zmieniło i dziś widzimy ich realne działania w obszarze ekologii, recyklingu, zdrowia i rozwoju pracowników. Warto również podkreślić ogromne zaangażowanie polskich firm, zarówno tych małych, średnich, jak i wielkich, w pomoc ukraińskim uchodźcom. Tego typu działania też wpisują się w cele ONZ dotyczące partnerstwa i walki z wykluczeniem społecznym.