Prowadząc biznes nie wystarczy trwać, żeby przetrwać. Jedną z możliwości rozwoju działalności gospodarczej jest poszerzenie zakresu działania o rynki międzynarodowe.
Dr hab. Beata Stępień
Prof. UEP, Katedra Zarządzania Międzynarodowego, Uniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu
Zarządzanie przedsiębiorstwem w nowym otoczeniu to menedżerskie wyzwanie tym większe, im nowe rynki mniej znane i przewidywalne, a zasoby firmy ograniczone. Zewnętrzne ograniczenia ekspansji to np. na silna i liczna konkurencja, bariery celne, administracyjne i polityczne związane z dostępem do rynku, czy też jego instytucjonalna i kulturowa odmienność. Do najistotniejszych wewnętrznych barier, zwłaszcza w mniejszych, czy młodych firmach należy zaliczyć niewielkie zasoby, doświadczenie i wiedzę na temat ekspansji i brak wyraźnie zidentyfikowanych przewag konkurencyjnych.
O podjęciu decyzji o internacjonalizacji decyduje jednak nie tyle samo istnienie ograniczeń, bo te będą zawsze, ile podejście do nich przez przedsiębiorstwa. Z badania Poland, Go Global! (2016) i Chlimoniuk – Przeździeckiej (2018) wynika, że firmy, które jeszcze nie są obecne na rynkach zagranicznych, dostrzegają więcej barier niż ich zinternacjonalizowane odpowiedniki. Z kolei przedsiębiorstwa już obecne na arenie międzynarodowej, widzą więcej szans na rozwój własnego potencjału dzięki ekspansji, a zdecydowana większość z nich planuje dalszy podbój nowych rynków. Dla kontrastu, jedynie niewielki odsetek firm prowadzących działalność krajową rozważa ekspansję międzynarodową. Struktura i zróżnicowanie odpowiedzi obu grup przedsiębiorstw wyraźnie wskazuje, że internacjonalizację hamuje strach przed nowym połączony z brakiem wiedzy, determinacji i pomysłu na ekspansję.
Odkładanie decyzji o ekspansji na bliżej nieokreśloną przyszłość tłumi rozwój: doświadczenie zdobywamy tylko w działaniu, a wiedza, zarówno ta ogólna, dotycząca form ekspansji, jak i specyficzna, związana z konkretnym rynku, jest współcześnie ogólnie dostępna. Ta druga zyskuje na znaczeniu w przypadku ekspansji na rynki wschodzące i perspektywiczne, a za takie należy dziś uznać regiony Azji (głównie Chin i Indii) i Afryki, a także Meksyk, czy Iran (dane GUS, 2018).
Jedną z form internacjonalizacji, która pozwala zniwelować deficyt wiedzy i kompetencji internacjonalizacyjnych, jest ekspansja w ramach sieci gospodarczej (Johanson & Vahlne, 2009). W zmodyfikowanym modelu Uppsalli (opisującym stopniową międzynarodową ekspansję przedsiębiorstw; od eksportu na najbliższe rynki przez kolejne, bardziej ryzykowne i kapitałochłonne zaangażowanie) podkreśla się, że umiędzynarodowienie to w istotce rozpoznawanie i wykorzystywanie biznesowych szans, między innymi przez zaangażowanie w sieci biznesowe i współuczestnictwo w międzynarodowych łańcuchach dostaw.
Alternatywną do sekwencyjnego rozwoju na arenie międzynarodowej jest model trampoliny (Luo i Tung, 2007) specyficzny dla ekspansji podmiotów z tzw. krajów „goniących” (ang. catching up). Będąc „spóźnialskimi” w globalnej walce konkurencyjnej, podmioty z takich krajów gonią liderów działając skokowo, agresywnie, inwestują w krajach o wysokim poziomie ryzyka współdziałając z lokalnymi podmiotami, co zwiększa szanse dopasowania do lokalnych uwarunkowań.
Polskie firmy z powodzeniem wykorzystują obie opisane tu formy, dokonując ekspansji na coraz odleglejsze, „egzotyczne” rynki. Może to dobry moment, żeby dołączyć do tego grona?
Bibliografia
Chlimoniuk – Przeździecka, E (2018), Offshoring usług, Oficyna SGH, Warszawa 2018, w druku Johanson, J., & Vahlne, J. E. (2009). The Uppsala internationalization process model revisited: From liability of foreignness to liability of outsidership. Journal of international business studies, 40(9), 1411-1431.
Luo, Y., & Tung, R. L. (2007). International expansion of emerging market enterprises: A springboard perspective. Journal of international business studies, 38(4), 481-498.
Poland, Go Global (2016) www.polandgoglobal.pl, dostęp, 28.05.2018
Zarządzanie międzynarodowe – z perspektywy polskich przedsiębiorstw, red. nauk. B. Stępień, PWE, Warszawa 2018, w druku
1 Szerzej na temat strategii polskich przedsiębiorstw na arenie międzynarodowej patrz np. Zarządzanie międzynarodowe – z perspektywy polskich przedsiębiorstw, red. nauk. B. Stępień, PWE, Warszawa 2018, w druku